Fototoek

Let op: anticiperend op de 'EU vs Disinformation campaign' van de 'European External Action Service East Stratcom Task Force' en vanwege invoering van onder meer de Duitse 'Netzwerkdurchsetzungsgesetz' heeft de redactie van deze website besloten per 1 februari 2018 op alle politiek gevoelige items preventief 'SelfCensuur'* toe te passen.


Amnesty International over 'Vrijheid van Meningsuiting':
"Het recht op vrijheid van meningsuiting wordt in het VN-verdrag (BuPo) beschreven als de vrijheid om inlichtingen en denkbeelden van welke aard ook te vergaren, te ontvangen en door te geven, ongeacht grenzen en ongeacht de vorm."

'Anarchisme' 25 sep 2018 (laatst bijgewerkt op 03 apr 2023)

Zie ook: 'Het Muntje Valt' en 'Vrijheid van Meningsuiting'

De hier verder aangeduide verwarring met chaos en wanorde blijkt al bij het bekijken van het beeld van dit item: 'Don't Forget To Eat Your Lunch And Make Some Trouble'. Bron: Banksy.

Een item waar boekenkasten vol over zijn geschreven. Toch een uitdaging om er iets uit te halen dat vandaag de dag nog een beetje relevant is.

Direct maar de lastigste vraag stellen dacht ik.

Wat is Anarchisme?

Op 26 juni 2014 verscheen in De Correspondent een artikeltje van Jeroen Raalte onder de titel: 'De eeuwige wederkeer van het anarchisme'.
"Wat is anarchisme precies?
Om de vraag wat anarchisme is te beantwoorden, is het handig te beginnen met wat het vooral niet is. Velen zien anarchisme namelijk als een aanklacht tegen elke vorm van orde, - en dus als een recept voor chaos. Maar de cirkel om de ‘A,’ het bekende symbool van anarchisme, staat zelfs voor de ‘O’ van orde, naar de uitspraak van negentiende-eeuwse Franse filosoof (en bedenker van de term) Pierre-Joseph Proudhon: ‘Anarchie is orde.’
De term ‘anarchisme’ komt van de oud-Griekse samentrekking an-arkhos, letterlijk ‘zonder heerser’. Hoewel een breed gedachtegoed zonder vastomlijnde doctrine, is anarchisme in de kern eenstemmig: macht is inherent onrechtvaardig. Hiërarchische structuren zoals het kapitalisme en ‘de staat’ houden volgens anarchisten ongelijke en gedwongen relaties in stand. Daarom verlangen ze naar een samenleving ontdaan van elke vorm van hiërarchie.
Halverwege de negentiende eeuw zaten anarchisten in het hart van de socialistische beweging van West-Europa. Het onderscheid tussen sociaaldemocraten, communisten en anarchisten ontstond pas aan het einde van die eeuw, toen verschillende stromingen ruzieden over de te volgen strategie.
De sociaaldemocraten wilden socialisme bewerkstelligen via de parlementaire weg. Het staatscommunisme van Karl Marx, Friedrich Engels en Vladimir Lenin gaf de voorkeur aan een revolutionaire arbeidersregering die het socialisme van bovenaf zou opleggen: ‘De dictatuur van het proletariaat.’ De anarchisten waren fel tegen beide strategieën, omdat deze de hiërarchie van de staat overeind hielden. Zij pleitten voor de totale vernietiging van de staatsmacht.
Zowel de sociaaldemocratie als het staatscommunisme groeiden in de twintigste eeuw uit tot grote politieke stromingen. Anarchisme bleef daarentegen marginaal: alleen Catalonië kende tijdens de Spaanse Burgeroorlog een vluchtige ervaring met anarchisme, wat een verdeeld succes bleek."
Bron: De Correspondent 26 jun 2014

Anarchisme volgens Wikipedia:

"Anarchisme (van Oudgrieks ἄναρχος, anarchos: ἀ- = "geen", ἀρχός = "heerser") is het streven naar een situatie of samenleving waarin mensen zonder een hogere macht of autoriteit leven (anarchie). Het is de verzameling denkwijzen die terug te brengen is tot de gedachte dat een individu op geen enkele manier een ondergeschiktheid áán of ván iets of iemand erkent. In de omgangstaal wordt de term anarchie als samenleving vaak verward met een andere betekenis van het begrip anarchie, namelijk chaos of wanorde/verwarring. Met de term sociaal-anarchisme tracht men die verwarring tegen te gaan."
Bron: Wikipedia

De definitie van het Sociaal-Anarchisme volgens  Wikipedia:

"Het sociaal-anarchisme is een verzamelterm die een aantal stromingen van het anarchisme omvat. Deze term wordt op verschillende wijze gebruikt. Ferdinand Domela Nieuwenhuis gebruikt het woord sociaal-anarchisme als synoniemen voor anarchisme en voor libertair socialisme. Echter Daniel Guerin maakt juist onderscheid tussen sociaal-anarchisme en individueel-anarchisme, waarbij het mutualisme, collectief-anarchisme en anarchocommunisme onder de verzamelterm sociaal-anarchisme vallen."
Bron: Wikipedia

De vraag die ik mezelf en anderen regelmatig gesteld heb is deze: en jij dan, wat heb jij met het Anarchisme?

Als ik het allemaal zo eens bekijk dan denk ik dat een van de belangrijkste motto's in het leven voor mij toch wel is het idee van vrijheid. En daarmee begint dan ook al snel de lastige discussie: wat is vrijheid?

Vrijheid

"Vrijheid (sociologie) is de mogelijkheid om naar eigen wil te handelen. In maatschappelijke zin behelst het de mogelijkheid van groepen en individuen om deel te nemen aan het maatschappelijke, economische en politieke verkeer. In de moderne tijd is het een van de belangrijkste maatschappelijke waarden geworden, met een groot aantal verschillende interpretaties." Bron: Wikipedia

"Vrijheid in de filosofie van de geest is een concept rond kernvragen als: Bestaat menselijke vrijheid en zo ja, wat is het dan precies? En waartoe is de mens dan vrij? Het antwoord op deze vragen is hecht verbonden met iemands visie op de geest. Want is onze geest niet alleen maar een bepaald aspect van de materie? Daarom in dit artikel eerst een kleine samenvatting van de hoofdvisies op het lichaam-geest probleem. Dan een analyse van vrijheid." Bron: Wikipedia

"Vrijheid en mensenrechten (in 10 vragen). Vrijheid is een centraal begrip in de mensenrechten, waar het in een groot aantal betekenissen en verbindingen wordt gebruikt." Bron: Amnesty

Het lastige met het begrip vrijheid is natuurlijk dat die niet absoluut bestaat, zolang we als mensen onderdeel zijn van een gemeenschap. Het is een cliché, maar het gaat wel op: de vrijheid van de een houdt op waar die van de ander begint.
Om maar bij een onderwerp te blijven dat we allemaal kennen: roken. Mag ik als individu roken in de nabijheid van mijn medemens, als vast staat dat mijn rookgedrag schadelijk is voor de gezondheid van mijn medemens? Zo zit onze wereld vol met dit soort dilemma's.
Vaak genoeg is het overigens ook volstrekt helder waar de grens ligt en is de scheidslijn tussen vrijheid en onvrijheid vrij eenvoudig aan te geven. Het opleggen van normen en waarden door een overheid is daar een voorbeeld van. Normen en waarden worden door de maatschappij als geheel gevormd; zijn een resultaat van een continu voortdurend proces. Het is aan eenieder om zelf te bepalen wat zijn of haar normen of waarden zijn.

Vrijheid en Anarchisme, een beetje persoonlijk

Een eerste ervaring met het begrip Anarchisme deed ik waarschijnlijk op bij het horen van Georges Brassens[1] met zijn lied 'La Mauvaise Réputation', toen ik als kleuter in Limburg woonde. Hoewel ik de tekst niet verstond begreep ik wel een beetje wat het voor mijn vader, die het veelvuldig tijdens autoritjes zong, moest betekenen.
Toen ik naar Groningen verhuisde werd tennis mijn grootste passie en Trudy Groenman mijn idool. Dat stond wel ver van het Anarchisme af. Maar ook op de tennisbaan drongen de jaren zestig door en zelfs op het gravel kwam het tot aanvaringen tussen 'links' en 'rechts'. Dat was vaak best lastig, om in de positie te zitten van 'a lefty who plays with righties'*. Dat tennis van pas kan komen in de 'strijd'* (Let op perfecte Eastern Forehand Grip!*) bleek onlangs tijdens protestacties tegen een vliegveld bij Nantes. Nog met succes ook! Waar tennis al niet goed voor is, of omgekeerd? Ook in het Kenia van 2023 blijkt tennis aan de basis te staan van de 'Tegenpartij'. Wel nog een beetje op zoek naar de 'Trophy Position' lijkt het.
De opkomst van Provo in 1965 ging eigenlijk wel een beetje langs mij heen, vanwege mijn leeftijd en vanwege het tennis, dat met kop en schouders op nummer één stond. Toch drong via school de 'Revolutie' ook wel binnen. In 1967 werden we op schoolreis in Parijs geconfronteerd met  'Il Est Cinq Heures, Paris S'Eveille', het was de vooravond van Mei '68.
Jongeren in Groningen volgden de ontwikkelingen in Amsterdam op de voet en een aantal volgden in het spoor van de Amsterdamse Provo's.
In 1973, toen de 'Revolutie' in feite allang geschiedenis was, kon je toch nog even het vrijgevochten gevoel van de jaren zestig ervaren bij een concert van 'Chuck Berry' in het Concertgebouw in Amsterdam.
Het zou overigens te ver gaan om te stellen dat heel Groningen in de ban was van Provo, Anarchisme, Hippies en de Vrijheidsstrijd. 
Hoewel de sociale strijd volgens deskundigen misschien wel een stille dood stierf, waren de gevolgen ervan toch verstrekkend. Vrouwenemancipatie, homorechten en vele andere verworvenheden vonden hun oorsprong toch in de rebelse jaren van het Anarchistische Amsterdam en Groningen.
Tegenwoordig is het misschien wat stiller, maar het wil niet zeggen dat, op andere manieren, er niet meer gestreden wordt voor rechten en vrijheden van groepen en individuen. Is het niet hier dan wel elders, door groepen als bijvoorbeeld 'Pussy Riot'. Voor onszelf of voor het lot van bijvoorbeeld 'Vluchtelingen' of omdat 'Black Lives Matter', dan wel voor 'Landschap en Natuur'.

Een voorbeeldje uit de praktijk van 11 nov 2019:
'Eigenaar foie gras-boerderij: 183 eenden van schrik gestorven na inval activisten' Bron: AD 11 nov 2019
"Onze eenden moeten voor de kweek van foie gras rustig blijven en zitten daarom in kooien, waarin ze niet te veel kunnen bewegen."
Wie wel eens langs geweest is op een Foie Gras-boerderij in Frankrijk, die weet dat het doel van dit "rustig zitten en weinig bewegen" is dat de lever vergroot. In Frankrijk gebeurde dit 'traditioneel' zelfs middels gedwongen 'trechtervoeding'. Een wrede dierenmishandeling, los van ethiek over wel of niet vlees consumeren.
Als een dier ten gevolge van het maken van een fotootje met een smartphone al dood neervalt van de stress, dan zegt dat wel erg veel over de situatie waarin die vogel zich op dat moment bevond.
In een ver verleden (begin zeventiger jaren) werd ik ooit door de Groninger Milieuwerkgroep Fluitekruid* gevraagd om wat foto's te maken van misstanden in de bio-industrie. Een beetje naïef misschien, maar toch ook uit idealisme, zei ik ja, zonder precies te beseffen waar we heen zouden gaan. Toen ik een paar foto's had gemaakt, met toestemming van de boer en met  flitser, brak er enige paniek onder de tienduizenden kippen uit. Waarschijnlijk zijn ook toen vogels dood neergevallen als gevolg van de stress. Niet dat ze anders niet op korte termijn het loodje zouden hebben gelegd, maar dat terzijde. Het was 'collateral damage' van een goedbedoelde actie. Het leverde een lastige gewetensvraag op, maar dan wel pas achteraf: had ik dit wel of niet moeten doen?
Het was een vergelijkbaar dilemma als toen een bevriende medicijnenstudent me in die tijd  vroeg om in het UMCG-lab een stoma-operatie op een biggetje, of was het een aapje of 'maar' een rat (?), te fotograferen. Volgens hem was het voor 'het goede doel', maar bij mij bleef de gewetensvraag hangen: wat is 'het goede doel'?
*Groninger Milieuwerkgroep Fluitekruid (de latere werkgroep Groningen van de Vereniging Milieudefensie). Bron: Archives Portal Europe en Archieven
Meer over Fluitekruid hier bijvoorbeeld in 1975: 'De macro-ethiek en de bio-industrie' Bron: DvhN 31 okt 1975 (toen al!)

Zo komen we via het begrip Vrijheid op het punt van de 'Rechtspraak' en 'Mensenrechten'. Naast 'Normen en Waarden' hebben we ons ook onderworpen aan Internationaal Recht, zoals de 'Universele Verklaring van de Rechten van de Mens'.
Artikel 1 om maar met de deur in huis te vallen:
"Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen."
Het roept al direct vragen op: zijn wij allemaal wel begiftigd met voldoende verstand en geweten? Wat wordt er verstaan onder broederschap? Wordt dat overal gelijk beoordeeld? Neem bijvoorbeeld een oorlogsverklaring van land A aan land B. Moet jij nu, met de broeders uit je eigen land, als onderdaan van land A of B ten strijde trekken tegen jouw broeders uit het andere land of juist niet? Zie ook: 'Brothers in Arms'
"There's so many different worlds
So many different suns
And we have just one world
But we live in different ones"
en
"We were fools to make war
On our brothers in arms"

Het bepaalde mede mijn keuze destijds om geen militaire dienstplicht te gaan vervullen. Het idee dat van hogerhand beslist zou worden wie mijn vriend en wie mijn vijand zou dienen te zijn vond ik principieel onaanvaardbaar. Wie wel eens een tijdje met een rugzak door de wereld heeft rond gezworven, krijgt vaak het besef dat je 'Brothers in Arms' overal kunnen zijn.
Nu had Nederland in die tijd Henk Vredeling als minister van Defensie en dat maakte de keuze wel iets gemakkelijker in de praktische uitvoering. Vredeling had meermalen te kennen gegeven 'allergisch te zijn voor uniformen' en dat voelde als een sterke morele ondersteuning in het weigeringsproces.

Absolute persoonlijke vrijheid tot hoogste goed bombarderen zal overigens al snel leiden tot een narcistische levenshouding. Wat dan wel?
Wat zouden we zeggen van een beetje opschuiven in de richting van een filosofie als die van Immanuel Kant (School of Life).
"Regels categorische imperatief van Immanuel Kant:
1. De ander is niet alleen een middel, maar ook altijd het doel. Mensen zijn niet alleen een middel om iets mee te bereiken. Ze moeten jouw doel zijn. Wat jij doet moet de ander beter maken. Je moet dan ook respect hebben voor de ander.
2. Als iedereen jouw categorische imperatief gebruikt, moet de wereld een betere plek worden. Je moet je altijd afvragen of de wet waardoor je jezelf laat leiden ethisch verantwoord is als iedereen zich aan die wet houdt. Alleen dan mag je spreken van een goed categorische imperatief."
Het lijkt ver af te staan van Anarchisme, maar is het dat wel? Vrijheid om je eigen keuzes te maken, maar daarbij de bereidheid en zelfs een beetje de morele plicht om die te toetsen aan het algemeen belang?
Blijft wel de lastige vraag: wat is dat, het belang van de ander en ons allemaal?

Identiteit

In deze context misschien ook de moeite waard om Paul Verhaeghe (1955), hoogleraar Klinische psychologie en psychoanalyse aan de Universiteit Gent te lezen over het begrip 'Identiteit':
'Paul Verhaeghe over zijn boek Identiteit' Bron: Sociologie Magazine 2 2013
“Voor Aristoteles was ethiek onderdeel van de identiteit. Zelfrealisatie was het streven naar deugdzaamheid – in functie van jezelf én in functie van de stad. Verantwoordelijkheid had een individuele en een collectieve dimensie. Maar met de komst van de christelijke ethiek is er een externe beoordelaar van onveranderlijke normen en waarden gekomen. God: een beoordelaar buiten ons. Zoals Max Weber uitgelegd heeft, stond het leven op aarde in functie van het hiernamaals. Als je uitverkoren was, mocht je die uitverkiezing niet beschamen. Zo ontstond een religieuze meritocratie. Mensen die niet hard werkten werden als mislukkelingen beschouwd. Dat model is overgegoten in het neoliberale model. Het streven naar de hemel op aarde is een individuele opgave geworden.”
“Het haalt het slechtste in ons naar boven. Frans de Waal, de primatoloog, laat zien dat twee typen gedrag in onze soort zijn ingebakken: samenwerking en egoïsme. Hij toont ook aan dat hij apen, door de omgeving te manipuleren, zowel extreem agressief als coöperatief gedrag kan laten vertonen. De neoliberale samenleving haalt alleen de egoïstische kant in ons naar boven. We profileren ons ten koste van anderen. De mens is de mens een wolf: we staan los van elkaar, terwijl we een sociale diersoort zijn. Het gevolg is eenzaamheid. Veel mensen, zelfs koppels, voelen zich niet verbonden. De angst voor de ander is nog nooit zo groot geweest.”
Geen christelijke ethiek, noch een neoliberale luidt zijn visie, maar een van het streven naar deugdzaamheid in functie van jezelf én in functie van de gemeenschap waar je deel van uitmaakt, je stad bijvoorbeeld, als het Athene in de tijd van Aristoteles.

De Vrije Wil

Voorwaarde voor dit alles is natuurlijk wel dat de 'De Vrije Wil' bestaat, dat er werkelijk fundamenteel iets te kiezen valt.
‘Een mens heeft geen controle over zijn keuzes’, betoogt Jurriën Hamer in Filosofie Magazine 15 jul 2022
"Jurriën Hamer won de Socratesbeker met zijn boek over de politieke en maatschappelijke gevolgen van het idee dat de vrije wil niet bestaat. ‘Straffen is een uiterste redmiddel, voor wanneer je al het andere hebt geprobeerd.’"

De Oude Grieken

Zo simpel is het dus niet. En dan gaat het hier ook nog maar om de relatie tussen mensen onderling en hun houding ten opzichte van zichzelf. Hebben we het niet eens over onze relatie tot moeder natuur. Zie daarvoor bijvoorbeeld ook het item 'Natuurlijk!' of het 'Eco Manifest'. En heel interessant is in mijn ogen ook wat de Griekse filosofen hierover al zeiden. Daarover staat meer in het item 'Kerst 2018': De dialoog ging tussen niemand minder dan de filosoof Socrates en Glaucon, de oudere broer van Plato. Als we de bronnen (Plato. The Republic, 469-399 BC) mogen geloven dan verliep hun gesprek alsvolgt:
"Socrates: If we pursue our habit of eating animals, and if our neighbor follows a similar path, will we not have need to go to war against our neighbor to secure greater pasturage, because ours will not be enough to sustain us, and our neighbor will have a similar need to wage war on us for the same reason?
Glaucon: We would be so compelled."
Binnen welke grenzen valt er eigenlijk wel iets te kiezen, denk je dan. En waarom deden we dat niet al eeuwen geleden?

Een paar artikeltjes uit de media:

'In dit extreme ik-tijdperk is de behoefte aan gemeenschapszin groter dan ooit' Bron: Amerikaanse socioloog Robert Pytnam in DeMorgen van 21 okt 2022
"Begrijp me niet verkeerd, ik zeg niet dat we vandaag meer evangelisch protestantisme nodig hebben. Wat we nodig hebben, is meer reflectie over onze morele plicht naar andere mensen toe. Dát is de kern."
"We zouden weleens aan het begin kunnen staan van een nieuwe opleving van gemeenschapszin. Ik heb er geen bewijs voor, en garanties zijn er ook niet – de geschiedenis zwiept niet noodzakelijkerwijs weer naar een sterker 'wij'. Maar neem jonge mensen als Greta Thunberg. Toen ik het boek schreef, had ik nog niet eens van haar gehoord. Ze stemt me hoopvol. De verandering zal komen van jongeren zoals haar.”
Eigenlijk toch weer een beetje het terug verlangen naar het Athene van Aristoteles.

'Vaarwel David Graeber (1961-2020)' Bron: Thomas Decreus op Krapuul 04 sep 2020 (Oorspronkelijk in De Wereld Morgen)
De Amerikaanse antropoloog David Graeber is woensdag 2 september op 59-jarige leeftijd overleden in een ziekenhuis in Venetië. Hij was één van de meest belangrijke en invloedrijke radicale denkers van het moment.
"Graeber werd bekend bij het grote publiek met de publicatie van Debt: The First Fivethousand Years in 2011. Net op het moment dat ‘schuld’ gebruikt werd om in de VS en Europa een radicaal austeriteitsprogramma door te drukken, wist Graeber in zijn klepper aan te tonen dat schuld nooit een neutraal gegeven is. Schuld is een sociale relatie, een machtsrelatie, en geld kan niet bestaan zonder schuld, zo toonde Graeber op zeer doorwrochte wijze aan."
Bullshit Jobs is ondertussen ook een begrip geworden. De stelling die Graeber in het gelijknamige boek verdedigt is even eenvoudig als disruptief. Graeber omschreef een bullshitjob als "een vorm van werk dat zo compleet nutteloos, onnodig en schadelijk is dat zelfs de werkne(e)m(st)er zelf geen rechtvaardiging weet te verzinnen, ook al voelt die werkne(e)m(st)er zich verplicht om te doen alsof dat niet zo is."

'De boze burger' Bron: Peter Giesen in De Volkskrant van 01 feb 2019
"Maatschappelijke veranderingen komen nooit vanuit het midden tot stand. Het is interessant om terug te kijken naar die vorige periode van polarisatie, de jaren zestig en zeventig. De ‘culturele revolutie’ van die tijd werd niet in gang gezet door de brave NCRV-leden die destijds de ruggengraat van de samenleving vormden. Blijkens een opiniepeiling uit 1966 vond 82 procent van de Nederlanders dat de politie harder moest optreden tegen Provo’s en andere oproerkraaiers. Daarnaast vond 71 procent de Provo’s ‘werkschuw’, terwijl 58 procent ze als ‘herrieschoppers’ bestempelde. Kortom, het milde midden stond pal achter ‘de regenten’, de gevestigde orde. Niettemin was Nederland een paar jaar later ingrijpend veranderd, onder druk van Provo en andere protestbewegingen."

'De erfenis van ’68: Nieuw rechts Oorlog tegen de babyboomers' De Groene Amsterdammer 18 apr 2018
"Voor nieuw rechts is mei '68 zowel een afzetpunt als een inspiratiebron. Met dezelfde tactieken als de 'soixante-huitards' strijdt een coalitie van ongure stromingen voor een rechtse revolutie die de Europese beschaving moet redden."
Hoe het komt? Wellicht kan onderstaand artikel een en ander wat verduidelijken: 

'Geschiedvervalsing en verraad De uitverkoop van 68' Bron: De Groene Amsterdammer van 17 mrt 2001
"De heilige drijfjacht tegen de geest van 68 berust op geschiedvervalsing. Maar de generatie 68 treft wel blaam: de babyboomers hebben hun idealen verkocht en zijn naar het establishment overgelopen."
Een interessante analyse en waarschijnlijk wel een kloppende. Het komt ook aan bod in het item 'Het Gekleurde Polder Rietje'.

Anarchisme 2.0

Provo, Mei '68, Ban de Bom, Flowerpower, Greenpeace: het waren voor ieder zichtbare signalen van een veranderende maatschappij. De 'Revolutie' speelde zich af op straat, met spandoeken en borden. Vandaar ook de verwarring onder het grote publiek over chaos en geweld.
Maar is er op dit moment niet een andere, meer onzichtbare 'Revolutie' gaande, die niet zo opvalt, maar misschien wel een veel grotere impact op de wereld om ons heen heeft? De 'Revolutie' die ik Anarchisme 2.0 zou willen noemen.
Het is het Anarchisme van de digitale wereld: Twitter, Facebook, YouTube, WhatsApp, Snapchat, Blog(st)gers en Vlog(st)gers. Maar ook initiatieven van onderop op gebieden als Energietransitie, Duurzaamheid, Vrouwenemancipatie, Burgerrechten en Onderwijs bijvoorbeeld. Valt het democratiseren van het onderwijs via ICT niet ook onder de noemer Anarchisme 2.0? Drop-outs van school die gratis kunnen leren programmeren? Snel internet om digitaal analfabetisme te bestrijden? Zijn er niet talloze jongeren bezig met een 'Stille Revolutie', zonder zichtbaar geweld, maar wel een die onze maatschappij grondig gaat veranderen?
Interessant in dit kader is in mijn ogen de lezing van Jarno Duursma op 28 mei 2017: 'Risico's van kunstmatige intelligentie: Jarno Duursma. SMC050 28 mei 2017'.
De oude en fundamentele vraag die ook hier natuurlijk om de hoek komt kijken is opnieuw: wie is er de baas over en hoe wordt de macht er mee verdeeld? Wie is er knecht en wie is er baas en is die er eigenlijk nog wel? Hoe zit het met de vrijheid? Vragen die even relevant zijn als die welke gesteld werden omtrent het oude begrip Anarchisme.

Het anarchisme in 2019?

Kroatische onheilsprofeet Srecko Horvat filosofeert over de toekomst: ‘Optimisme, dat is iets voor de elite’. Bron: Interview Srecko Horvat in De Volkskrant van 26 jul 2019
"Het kapitalisme heeft zijn giftige tentakels in alle lagen van de wereld uitgezet en houdt de mensheid gevangen. Ongemerkt stevenen we af op grote klimatologische en humanitaire rampen. Het is tijd voor een revolutie. Zo betoogt hij in zijn nieuwste boek Poetry from the Future – Why a Global Liberation Movement is Our Civilization’s Last Chance."
Heeft hij gelijk?

Anarchisme 2018

De afbeelding van dit item is een werk van niemand minder dan de anarchistische Engelse straatkunstenaar Banksy.
Een van zijn meest bekende werken is ongetwijfeld 'Girl With Balloon', een werk met een mooie diepere laag. Voor mij telde de gedachte: 'There Is Always Hope', maar de meningen over de interpretatie zijn verdeeld. Gaat het wel over hoop of gaat het over loslaten? Wat bedoelde Banksy eigenlijk te zeggen?
Dan in oktober 2018 is daar die veiling bij Sotheby's van uitgerekend dit kunstwerk. Binnen een week verandert de titel van 'Girl With Balloon' via 'Love In The Bin' naar 'Shred the Love'. Banksy laat ons verbijsterd en in verwarring achter.

[1]In 1992 verscheen het boek 'Georges Brassens' 77 gedichten en chansons vertaald door Gerard Wijnen.
Wijnen omschrijft de betekenis van Brassens voor hem als volgt:
"... Trouwe echtgenoten, overspelige vrouwen, hoeren, pastoors, doodgravers, moordenaars, de minstbedeelden, allen worden met dezelfde tolerantie en met dezelfde deernis bekeken. Alleen 'janzak in groepsverband' wordt niet geaccepteerd.
Het hele oeuvre is één grote aanmoediging om je eigen weg te kiezen en je niet door conventies te laten leiden. Persoonlijke vrijheid met als enige doel jezelf te worden ..."

Bijsluiter:

Met een * aangeduide citaten behoren tot de grotere groep der Parodialen. Ze worden vooral veel gebruikt in de vierdelijns zorg. Parodialen worden specifiek ingezet bij klachten van verhoogd ego. De werkzame stof bestaat meestal uit Parodie of Satire, maar soms bevat het medicijn ook Ironie, Spot, Humor of aanverwante stoffen. Bijwerkingen zijn niet bekend. Het middel moet wel met terughoudendheid worden toegepast bij mensen met een chronisch tekort aan 'Selfspot'. Humor kan bij deze groep patiënten soms dodelijk zijn. In mildere vorm zijn effecten waargenomen van allergie en irritatie.  Deze verschijnselen verdwijnen meestal binnen een paar minuten. Wanneer de reactie heftiger is en langer aanhoudt is het raadzaam contact op te nemen met de huisarts. Neem altijd de betreffende Parodial mee, zodat uw arts weet welke stof van toepassing is.

: zoiets als 'Geprüfte Sicherheit', voor de persvrijheid? Zie ook Sheila Sitalsing op 30 aug 2017